Yıl: 2023  Cilt: 58  Sayı: 4  Sayfa: 3135-3150

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.11.2251

GELİR, DIŞ TİCARET VE BEŞERİ SERMAYENİN İŞSİZLİK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

EMRAH SOFUOĞLU, MUSTAFA KARTAL

Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin çözüme kavuşturmaya çalıştığı makroekonomik sorunlarıdan birisi de işsizliktir.  Çalışmak isteyen kişilerin iş bulamaması olarak tanımlanan işsizlik, aynı zamanda düşük ekonomik verimliliğe işaret etmektedir. Bu bağlamda işsizlik oranı ülkelerin ekonomik gelişmişlik derecesi hakkında bilgi sahibi olmamıza fırsat verirken, yüksek işsizlik oranı düşük ekonomik gelişmişlik derecesine zemin hazırlayabilmektedir.  

Son dönemde ulusal ve uluslararası alanda yaşanan gelişmeler işizlik oranlarında değişiklikler yaratmıştır. 2007 yılında ABD’de yaşanan ve daha sonra küresel krize dönüşen gelişmelerle birlikte birçok Avrupa ülkesini etkisi altına alan borç krizinin yaratmış olduğu ortam işgücü piyasasındaki dinamikleri etkilemiştir. Covid-19 salgından kaynaklanan üretim ve tedarik zincirlerinin  aksaması kişilerin mevcut işlerini kaybetmesiyle sonuçlanırken, küresel ekonomik faaliyetlerdeki aksaklıklar ciddi derecede durgunluğa neden olmuştur. 

Bu çalışmada, Türkiye ekonomisi kapsamında kişi başı gelir, dış ticaret ve beşeri sermayenin işsizlik oranı üzerindeki etkileri 1970-2019 dönemi için Fourier ARDL eş bütünleşme yönteminden yaralanılarak araştırılmıştır. Değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkinin tespiti için gerçekleştirilen Fourier ARDL eş bütünleşme testi sonuçlarına göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir eş bütünleşme ilişkisi tespit edilememiştir. Dolayısıyla Türkiye için işsizlik üzerinde kişi başına gelir, dış ticaret ve beşeri sermayenin etkisine yönelik bir bulguya ulaşılamamıştır. 

Anahtar Kelimeler (Keywords): Gelir, Dış Ticaret, Beşeri Sermaye, İşsizlik, FARDL Eş Bütünleşme Yöntemi

THE EFFECT OF INCOME, FOREIGN TRADE AND HUMAN CAPITAL ON UNEMPLOYMENT: THE CASE OF TURKEY

One of the macroeconomic problems that developed and developing countries are trying to solve is unemployment. Unemployment, which is defined as the inability of people who want to work to find a job, also indicates low economic efficiency. In this context, the unemployment rate gives us the opportunity to have information about the economic development level of the countries, while the high unemployment rate can pave the way for a low level of economic development.

Recent developments in the national and international arena have created changes in unemployment rates. The environment created by the debt crisis, which affected many European countries together with the developments in the USA in 2007 and later turned into a global crisis, affected the dynamics in the labor market. While the disruption of production and supply chains caused by the Covid-19 epidemic resulted in people losing their current jobs, disruptions in global economic activities caused serious recession.

In this study, the effects of per capita income, foreign trade and human capital on the unemployment rate in the Turkish economy were investigated by using the Fourier ARDL cointegration method for the period 1970-2019. According to the results of the Fourier ARDL cointegration test performed to determine the long-term relationship between the variables, no statistically significant cointegration relationship was found between the variables. Therefore, no findings on the effects of per capita income, foreign trade and human capital on unemployment could be reached for Turkey.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Income, Foreign Trade, Human Capital, Unemployment, FARDL Cointegration Method