Yıl: 2023  Cilt: 58  Sayı: 1  Sayfa: 901-916

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.03.2000

BİST100 VE BİTCOİN İŞLEM HACMİ ARASINDAKİ EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK İLİŞKİSİ

DİLEK OZDEMİR, KEREM FIRAT COŞKUN

Borsalar ülke ekonomileri için etkin yatırım araçları olarak kabul edilmektedir. Hem yatırımcılara hem de şirketlere maddi fayda sağlayarak ekonomilerin gelişmesine katkı sağlamaktadır. Yatırımcılar açısından finansal piyasaların gelişimi ile birlikte farklı yatırım araçlarına yönelimi söz konusudur. Bu alternatif yatırım araçlarından biri de kripto paralardır. Kripto para birimlerinin yüksek oynaklığı ve artan işlem hacimleri yatırımcıların ilgisini çekerek Borsa İstanbul’a alternatif oluşturup oluşturmadığı tartışılmaktadır. Bu sebeple BIST ile en fazla işlem hacmine sahip kripto paralardan Bitcoin arasındaki ilişkiyi saptamak önemlidir. Bu çalışmada BIST 100 Endeksi ve Bitcoin işlem hacmi arasındaki ilişkiler araştırılmıştır. 2014:10-2022:4 döneminde uzun dönemli ilişkinin varlığı Engle-Granger (1987) ve Tsong vd. (2016) eşbütünleşme testi ile analiz edilmiştir. Ayrıca Hacker–Hatemi-J (2006) simetrik ve Hatemi-J (2012) asimetrik nedensellik testi yapılmıştır. Analize konu olan BIST 100 ve Bitcoin işlem hacmi arasında eşbütünleşme ilişkisi olduğu saptanmıştır. Hacker-Hatemi-J simetrik ve asimetrik nedensellik sonuçlarına göre BIST100 ile Bitcoin işlem hacmi arasında çift yönlü ve tek yönlü nedensellik ilişkileri tespit edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre Borsa İstanbul ve Bitcoin piyasalarının birbirinin alternatifi olabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler (Keywords): BIST100, Kripto Para, İşlem Hacmi, Eşbütünleşme, Nedensellik

COINTEGRATION AND CAUSALITY RELATION BETWEEN BIST100 AND BITCOIN TRADING VOLUME

A Stock exchanges are recognised as effective investment tools for economies. They contribute to the development of economies by providing financial benefits to both investors and companies. As for investors, with the development of financial markets, there is a tendency toward other investment instruments. One of these alternative investment instruments is cryptocurrencies. It is discussed whether the high volatility and increasing trading volume of cryptocurrencies attract the attention of investors and create an alternative to Borsa Istanbul. For this reason, it is important to determine the relationship between BIST and Bitcoin, one of the cryptocurrencies with the highest transaction volume. In this study, the relationships between BIST 100 index and Bitcoin transaction volume were investigated. The existence of a long-term relationship over the period 2014:10-2022:4 was analyzed by Engle-Granger (1987) and Tsong et al. (2016) using a cointegration test. In addition, causal relationships were established using the symmetric Hacker-Hatemi-J (2006) and the asymmetric Hatemi-J (2012) causality tests. It was found that there is a cointegration relationship between BIST 100 and bitcoin transaction volume, which is the subject of the analysis. According to the Hacker-Hatemi-J symmetric and asymmetric causality results, bidirectional and unidirectional causality relationships were found between BIST100 and bitcoin transaction volume. According to the findings, it has been concluded that Borsa Istanbul and Bitcoin markets can be alternatives to each other.

Anahtar Kelimeler (Keywords): BIST100, Cryptocurrency, Trading Volume, Cointegration, Causality