Yıl: 2024  Cilt: 59  Sayı: 1  Sayfa: 488-502

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.24.03.2334

TARİHSEL BAĞLAMI, ÇEŞİTLİLİĞİ, ÇALIŞANLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE HUKUKİ ÇERÇEVESİ BAĞLAMINDA DİJİTAL PLATFORMLARDA ÇALIŞMA

SEVGİ ÇOBAN

Yaklaşık on yıllık hızlı bir büyüme geçmişine sahip olan dijital emek platformları, standart istihdam ve çalışma biçimine oluşturdukları alternatif ile akademik tartışmaları beraberinde getiren farklılıklar yaratmıştır. Bu çalışmada, bu noktalardan yola çıkılarak platform işlerinin tarihsel bağlamda gelişimi, çeşitliliği ve kavramsal kategorizasyonu, çalışma koşulları ve çalışanlar üzerindeki etkileri ve hukuki çerçevesi ele alınmaktadır. Yirminci yüzyılın sonu itibarıyla küresel üretim ağlarının gelişimi ile birlikte ekonomik alanda dijital dönüşüm ivme kazanmıştır. İki binli yılların başlarındaki büyük resesyonu izleyen dönemde hem iş yerinin hem de ulusal sınırların belirsizleşmesi ile beraber, şirketler hazır bir işgücü havuzu oluşturma yoluna gitmiş ve dijital çalışma platformları yaygınlaşmıştır. Platformlar aracılığıyla yapılan işler; vasıf düzeyi, işin niteliği, yerinden ya da çevrimiçi yapılabilmesi gibi ölçütlere göre belirli kategorilerde sınıflanan geniş bir çeşitliliği kapsamaktadır. Bu çeşitlilik içerisinde platformlar, çalışanlara sağladıkları bağımsızlık ve esneklik bağlamında olumlu etkileriyle; güvencesizlik ve yoğun denetim bağlamında olumsuz yönleriyle tartışılmaktadır. Hukuki açıdan bakıldığında ise platformlarda çalışanların statülerinin belirsizliğinden kaynaklanan olumsuzluklara dikkat çekilmektedir. Sonuç olarak dijital platformlar çalışanlara ek gelir, serbest çalışma ve kısmen kendi işini ve çalışma koşullarını belirleme fırsatları sunmakta; öte yandan genel olarak yüksek denetimli, güvencesiz ve belirsizlikler içeren bir çalışma biçimleri yaratmaktadır. Bu noktalar, halihazırda işlerin platformlaşması eğilimleri göz önünde bulundurulduğunda çalışanların yakın gelecekte karşılaşabilecekleri güçlüklere dair ipuçları vermektedir. 

Anahtar Kelimeler (Keywords): çalışma platformları, dijital platformlar, platform işleri, standart dışı istihdam

WORK IN THE DIGITAL PLATFORMS IN THE CONTEXT OF HISTORICAL BACKGROUND, VARIETY OF TASKS, IMPACTS ON WORKERS, AND LEGAL FRAMEWORK

Digital labor platforms which has a rapid growth in last ten years have introduces alternatives to standart employment and working modeld, giving rise to academic debates on the various forms of digital work. This study addresses the historical development, variety and conceptual categorization of platform work, along with its impact on waged workers, and the legal framework of platform work. With the development of global production networks by the end of the twentieth century, digital transformation gained momentum within economy. Following the period after the great recession of the early 2000s, along with the increasing permeability of both the workplace and national borders, companies turned to creating a ready pool of labor, leading to the proliferation of crowdwork platforms. Jobs facilitated through platforms encompass a wide variet classified into specific categories based on criteria such as skill level, nature of the tasks, and wheather it can be done on location or online. Within this diversity; platforms are discussed in terms of their positive effects on workers, providing independence and flexibility, as well as their negative aspects in the context of insecurity and intense surveillance. From a legal perspective, attention is drawn to the negative consequences arising from the uncertainty of the status of workers on platforms. In conclusion, digital labor platforms offer supplement to main income, freelance opportunities, and in part, the control over the tasks and working conditions; however, they generally create insecure and unsecure work that is highly controlled by the platforms. Considering current trends towards the platformization of jobs, these points provide insights into the challenges that workers my face in the near future. 

Anahtar Kelimeler (Keywords): work platforms, digital platforms, crowdwork, non-standard employment