Yıl: 2024  Cilt: 59  Sayı: 1  Sayfa: 63-74

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.24.01.2296

FİNANSAL GELİŞMİŞLİK ENDEKSİ TÜRKİYE MAKROEKONOMİK DEĞİŞKENLERİ ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR?

SELÇUK KENDİRLİ , CUMHUR ŞAHİN

Çok uzun yıllardır finansal gelişmişlik ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki sorgulanır durumdadır. Bu kapsamda uygulayıcıların yüksek seviyedeki merakları kadar, akademisyenlerin ilgisi de dikkat çekmektedir. Konunun uzun yıllardan beri tartışılıyor olması, alanda pek çok çalışmanın ortaya çıkmasını sağlamıştır. Son yıllarda bu alanda yapılan çalışmaların sayısı daha da artmıştır. Bu çalışmada ise finansal gelişmişlik endeksi, milli gelir, tüketici güven endeksi, Amerikan Doları Döviz Kuru ve bankaların karlılık oranları arasındaki ilişki incelenmeye çalışılmıştır. Çalışmada, 1990-2020 yılları arasında elde edilen veriler kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre, finansal gelişmişlik endeksi ile milli gelir, tüketici güven endeksi ve ABD Doları döviz kuru arasında bir nedensellik ilişkisi tespit edilememiştir. Öte yandan finansal gelişmişlik endeksi ile bankaların kârlılık oranları arasında bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Diğer bir ifadeyle, finansal gelişmişlik endeksi ile banka kârlılık oranları arasında bir ilişki vardır ve finansal gelişmişlik endeksi yükseldikçe bankaların karlılıkları da artmaktadır. Öte yandan, kurulan her iki modelde de finansal gelişmişlik endeksi ile tüketici güven, kişi başı GSMH ve ABD Doları döviz kuru arasında bir nedensellik ilişkisi bulunmamaktadır.

Yapılan çalışmadan elde edilen sonuçlar, önceki çalışmalarla da kıyaslanmıştır. Elde edilen bulgulara göre çalışma şu çalışmalarda elde edilen bulgularla paralellik göstermektedir: De Gregorio ve Guidotti (1995), Singh (1997), Rousseau ve Wachtel (2000), Arestis ve diğerleri (2001), Calderon ve Liu (2003), Rioja ve Valev (2004), Atindehou ve diğerleri (2005), Afsar (2008), Narayan ve Narayan (2013), Menyah ve diğerleri (2014), Grassa ve Gazdar (2014) , Ductor ve Grechyna (2015), İnancli ve diğerleri (2016), Opoku ve diğerleri (2019). Aynı zamanda, finansal gelişme ile banka karlılığı arasında da pozitif bir ilişk tespit edilmiştir. Bu kapsamda da paralelelik gösteren çalışmalar: Ting (2017), Sufian ve Habibullah (2009) ve Flamini ve diğerleri (2009) şeklindedir.

Anahtar Kelimeler (Keywords): : Finansal Gelişmişlik Endeksi, Türkiye Makroekonomik Değişkenleri, Granger Nedensellik Testi, Gayri Safi Milli Hasıla, Döviz Kuru, Bankaların Karlılık Oranları.

DOES FINANCIAL DEVELOPMENT INDEX AFFECT TURKEY MACROECONOMIC VARIABLES?

For many years, the relationship between financial development and economic growth has been questioned. In this context, the interest of academics as well as the high level of curiosity of practitioners draws attention. The fact that the subject has been discussed for many years has led to the emergence of many studies in the field. The number of studies in this field has increased in recent years. In this study, the relationship between the financial development index, national income, consumer confidence index, US Dollar Exchange Rate, and profitability ratios of banks has been tried to be examined. In the study, data obtained between 1990 and 2020 were used. According to the results obtained from the study, a causal relationship could not be determined between the financial development index and the national income, consumer confidence index, and the US Dollar exchange rate. On the other hand, a causal relationship was found between the financial development index and the profitability ratios of banks. In other words, there is a relationship between the financial development index and bank profitability ratios, and as the financial development index rises, the profitability of the banks also increases. On the other hand, in both models, there is no causal relationship between the financial development index and consumer confidence, per capita GNP, and the US Dollar exchange rate.

The results obtained from the study were also compared with previous studies. According to the findings, the study shows parallelism with the findings obtained in the following studies: De Gregorio and Guidotti (1995), Singh (1997), Rousseau and Wachtel (2000), Arestis et al. (2001), Calderon and Liu (2003), Rioja and Valev (2004), Atindehou et al (2005), Afsar (2008), Narayan and Narayan (2013), Menyah et al (2014), Grassa and Gazdar (2014), Ductor and Grechyna (2015), Inancli et al (2016) , Opoku et al. (2019). At the same time, a positive relationship was found between financial development and bank profitability. Studies showing parallelism in this context are: Ting (2017), Sufian and Habibullah (2009), and Flamini et al. (2009).

Anahtar Kelimeler (Keywords): Financial Development Index, Turkey Macroeconomic Variables, Granger Causality Test, Gross National Product, Exchange Rate, Profitability Rates of Banks.