Yıl: 2024  Cilt: 59  Sayı: 1  Sayfa: 437-454

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.24.02.2346

KOOPERATİFLERDE DIŞ DENETİM

EMRAH ERTUGAY

Kooperatifler, derneklerden ve geleneksel yapısıyla şirketlerden farklı özellikler taşıyan, kâr elde etmeyi ve paylaşmayı değil birbirleri arasındaki yardımlaşma ile “bireyin ekonomisini geliştirme”yi amaçlayan kişi birlikleridir. Bu açıdan bakıldığında kooperatif birliğini oluşturan tarafların arasında “güven” ilişkisinin önemli bir yapı olduğu görülmektedir. Kooperatif birliğini oluşturan tarafların arasındaki bu güven ilişkisini daha da güçlendirmek ve kooperatif faaliyetlerinden etkilenen kooperatif dışı taraflara güvence sağlayacak en önemli araç denetimdir.

Kooperatiflerde dış denetim, profesyonel denetçiler tarafından yapılmaktadır. Kooperatiflerdeki dış denetim çalışmaları da finansal raporlama yapan şirketlerde olduğu gibi finansal raporlamayı etkileyen mevzuata uygunluğun ve ekonomik sonuçların görüldüğü finansal tabloların kooperatifin gerçek durumunu ne ölçüde yansıttığına odaklanmaktadır.

Ticaret Bakanlığı “Kooperatif ve Üst Kuruluşlarının Denetimine Dair Yönetmelik” ile kooperatif ve üst kuruluşlarının denetimleri ile birlik ve merkez birliklerinin denetim için yetkilendirilmesine ilişkin usul ve esasları belirlemiştir.

Bu çalışmada söz konusu Kanun ve Yönetmelikte yer alan, kooperatiflerin dış denetimine ilişkin düzenlemeler, bağımsız denetime dair düzenlemelerle karşılaştırılarak açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Kooperatif, Denetim, SBDS 2400, Dış Denetim, Üst Kuruluş Denetimi

EXTERNAL AUDIT IN COOPERATIVES

Cooperatives are unions of individuals that have different characteristics from associations and companies with their traditional structure, aiming not to make and share profits but to “improve the economy of the individual” through cooperation between each other. From this perspective, it can be seen that the “trust” relationship between the parties forming the cooperative union is an important structure. Audit is the most important tool to further strengthen this trust relationship between the parties that make up the cooperative union and to provide assurance to non-cooperative parties affected by cooperative activities.

External audit in cooperatives is carried out by professional auditors. External audit studies in cooperatives, as in companies that make financial reporting, focus on compliance with the legislation affecting financial reporting and to what extent the financial statements reflecting the economic results reflect the real situation of the cooperative.

The Ministry of Trade has determined the procedures and principles regarding the inspection of cooperatives and their parent organizations and the authorization of unions and central unions for inspection with the “Regulation on the Inspection of Cooperatives and Parent Organizations”.

In this study, the regulations regarding the external audit of cooperatives in the said Law and Regulation are explained by comparing them with the regulations regarding independent audit.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Cooperatives, Auditing, ISRE 2400, External Audit, Superior Organization Audit