Yıl: 2022  Cilt: 57  Sayı: 2  Sayfa: 954-969

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.05.1767

MÜLKİYET HAKLARI: ÖZEL MÜLKİYET SİSTEMİNDE KAYNAK TAHSİSİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

ŞERİFE GAMZE ALBAYRAK, GÖNÜL DİNÇER

“Mülkiyet hakları” kavramı; bir toplumdaki kaynakları kullanma haklarını, kaynaklar üzerinden gelir elde etme haklarını ve bu hakları başkalarına aktarma hakkını içermesi bakımından ve böylelikle toplumsal bölüşüm ve kaynakların tahsisi konularının temelini oluşturması bakımından iktisatta merkezi bir kavramdır. Mülkiyet haklarının alternatif tahsislerinin kaynakların kullanımını ve toplam hasılayı nasıl ve ne ölçüde etkilediği konusu önemli bir araştırma alanını teşkil etmektedir. Bu çalışmada mülkiyet hakları önce kavramsal olarak incelenmiş ve beşeri ve toplumsal boyutundan soyutlanamayacağı belirtilmiştir. Çalışmanın ağırlık noktasını özel mülkiyet sisteminin kaynak tahsisi bakımından incelenmesi oluşturmaktadır. Özel mülkiyet sisteminde kaynakların, en yüksek değerli kullanımlar arasında tahsis edilme eğilimi gösterdiği kabul edilmekte ve böylece mülkiyet haklarının, iktisadi etkinliği sağlama bakımından ele alındığı görülmektedir. Öte yandan dışsallıkların varlığı, bireysel amaçların toplumsal faydanın maksimizasyonu ile çelişmemesi gerektiği savı ve işlem maliyetleri; kamusal mülkiyeti, devlet mülkiyetini ve/veya devlet müdahalesini tartışmaya dahil etmektedir. Bu bağlamda, kapitalist sistem içerisinde beliren önemli bir amacın, kaynak tahsisinde özel ve kamusal mülkiyeti, işlem maliyetlerinin toplamını ve dışsallıkların maliyetini düşürecek şekilde birleştiren bir yapılanmaya ulaşmak olduğu belirtilebilir.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Mülkiyet Hakları, Özel Mülkiyet Sistemi, Kaynak Tahsisi, İşlem Maliyetleri, Dışsallıklar

PROPERTY RIGHTS: A REVIEW ON RESOURCE ALLOCATION IN PRIVATE PROPERTY SYSTEM

The concept of “property rights” is a central concept in economics for it includes the rights to use resources in a society, the rights to earn income from resources, and the right to transfer these rights to others, thereby forming the basis of social distribution and allocation of resources. The issue of how and to what extent alternative allocations of property rights affect the use of resources and total output is an important area of research. In this study, property rights were first analyzed conceptually and it was stated that they could not be abstracted from their human and social dimensions. The focus of the study is the examination of the private property system in terms of resource allocation. In the private property system, it is accepted that the resources tend to be allocated among the highest value uses, and thus it is seen that property rights are considered in terms of ensuring economic efficiency. On the other hand, the existence of externalities, the argument that individual goals should not conflict with the maximization of social utility, and transaction costs; brings public ownership, state ownership and/or state intervention in the discussion. In this context, it can be stated that an important goal of the capitalist system is to achieve a structure that combines private and public ownership in resource allocation in a way that reduces the sum of transaction costs and the cost of externalities.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Property Rights, Private Property System, Resource Allocation, Transaction Costs, Externalities